همانطور که در نوشته قبلی اشاره شد، رشد و تکامل بلکه هدایت انسان تنها در بستر یک جریان و جبهه اجتماعی محقق می شود و بدون در نظر گرفتن فضای اجتماعی خصوصاً عدم توجه به عامل محوری یک اجتماع، تحلیل انسان و تعریف سعادت و شقاوت او انتزاعی و غیرواقعی خواهد بود.
با توجه به این روایت از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله که می فرماید : « مَا اجْتَمَعَ الْحَرَامُ وَ الْحَلَالُ إِلَّا غَلَبَ الْحَرَامُ الْحَلَال» به نظر می رسد، همانطور که در یک برکه آب راکد، وجود کثافات به مرور زمان موجب فساد کل آب می گردد مگر آنکه به جریان آبی متصل شود، در وجود انسان نیز وجود رزائل و احیاناً ارتکاب برخی گناهان، موجب سیاهی قلب و فساد و تباهی انسان می گردد مگر آنکه متصل به جریان ولایت گردد همچنانکه در زیارت جامعه میخوانیم: «وما خصنا بولایتکم طیباً لخلقنا و طهارتاً لانفسنا و تزکیه لنا و کفاره لذنوبنا» تمسک و تولی به ولایت اهل بیت علیهم السلام و جریان ولایت ایشان در وجود ما موجب پاکی و طهارت و تزکیه و از بین رفتن گناهان است، در مقیاس یک جامعه نیز رشد و تکامل اجتماعی محقق نخواهد شد مگر آنکه ولایت الهی در آن جاری شود، آنگاه «یخرجونهم من الظلمات الی النور» و بواسطه جریان ولایت، رشد و تزکیه و سیر از ظلمات به سوی نور واقع می گردد.
بنابراین وجود حرام در کنار حلال، موجب غلبه حرام بر حلال و تباهی و نابودی و ظلمت است مگر آنکه در یک بستر و جریان اجتماعی و جبهه حق حول ولی الهی قرار گیرد که سیر من الظلمات الی النور را سرپرستی نماید و روشن است که در جبهه مقابل بواسطه اولیای طاغوت، غلبه حرام بر حلال شدت میابد و اساساً اسباب تسلط اولیاء طاغوت و شیاطین و بسط ولایت آنها، آمیختگی حق و باطل است ، آنچنانکه امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرماید : ... حق و باطل را به هم می آمیزند، ... فَیمزَجَانِ! فَهُنَالِک یستَولی الشَّیطَانُ عَلَی أَولِیائِهِ، و بخاطر این آمیختگی حق و باطل شیطان بر متولیان خود مسلط می گردد. البته نهایتاً اراده خداوند بر این تعلق گرفته است که بواسطه جریان ولایت الهی بر کل عالم، حق بر باطل غلبه بنماید، «بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَی الباطِلِ فَیدْمَغُهُ» و لذاست که امیرالمؤمنین می فرمایند : « قَلیلُ الْحَقِّ یدْفَعُ کثیرَ الباطِلِ کما اَنَّ الْقَلیلَ مِنَ النّارِ یحْرِقُ کثیرَ الْحَطَب» اندکی حقّ، بسیاری باطل را نابود می کند، همچنان که اندکی آتش، هیزم های فراوانی را می سوزاند.
