🔹یکی از مباحثی که نقش بنیادین در رویکرد «فقه جامع نظام ولایی» دارد، تعریف و کارآمدی «عقل» در معرفت و تفقه است. شاید به جرأت بتوان گفت تا کنون تکلیف عقل آنطور که باید، بصورت اجتهادی از طریق استناد به منابع روشن نشده است و عمدتاً در آثار سلف و منابع موجود پس از مختصری استناد به منابع برای بیان جایگاه و اهمیت عقل بصورت اجمالی، با تکیه به مشهورات و مقبولات عقلی از آن سخن گفته اند! ما در این بحث تحت عنوان «فقه العقل» تلاش کرده ایم تمام آیات و روایات در مورد عقل را جمع آوری نموده و با تشکیل شبکه مفاهیم به تعریف و کارآمدی عقل بپردازیم (این مباحثات و تحقیقات ادامه دارد و رو به تکامل است) و ادعا میکنیم نتایج بدست آمده با آنچه تاکنون در رابطه با عقل گفته اند متفاوت است! و تعریف عقل بر مبنای مشهور یک سوء تفاهم تاریخی است!
حجت‌الاسلام‌والمسلمین ابوالقاسم علیدوست از استادان سطوح عالی حوزه و از محققین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و از اعضاء جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در زمینه تکامل و توسعه فقه و اصول دارای نظریه، آثار و کتب قابل توجهی هستند، از مجموعه این آثار و مقالات، چکیده ای از نکات برجسته نظریات ایشان در رابطه با پویایی، توسعه و تکامل تفقه در این نوشته جمع آوری گردیده است :