در ایام همکاری با مدیریت مدرسه علمیه معصومیه به عنوان معاونت طرح و برنامه و نیز مربی تربیتی، این یادداشت در رابطه با اهداف و رسالت و وظایف شورای تربیتی مدرسه معصومیه تهیه و ارائه شد.

اهداف :

-       ایجاد زمینه فرآیند تکامل طلاب مدرسه معصومیه در ابعاد مختلف نیازمندیها با رویکرد تربیتی

توضیح هدف :

-       فرآیند :

از آنجا که تکامل حاصل مجموعه اقدامات اساسی، هماهنگ، پیوسته، مرتبط و اولویت دار است لذا تعبیر فرآیند به کار رفته است.

-       تکامل :

میتوان مراحل تکامل را اینگونه شمرد :

1-    حفظ ( نگهداری ویژگیها و نقاط مثبت)

2-     ترمیم ( جبران مافات و کاستی ها)

3-     بالندگی ( رشد و ارتقاء، شکوفایی و به ثمر رسیدن)

      و از نگاه دیگر مراحل تحقق تکامل عبارتند از :

1-    ایجاد باور و اعتقاد

2-    ایجاد بعث و انگیزه

3-    عمل و عادت

 

-       ابعاد مختلف نیازمندیها :

ابعاد نیازمندیهای یک انسان را بصورت کلی می توان به شرح ذیل تقسیم بندی نمود که توجه به همه ابعاد در یک فرایند تکاملی لازم است:

                 دانش   (اخلاق و عرفان، کلام و فلسفه، فقه و اصول)

o      علمی

                  مهارت (تحصیلی، تبلیغی، صنفی، هنری و ...)

                 اخلاق بندگی     

o      اخلاقی        اخلاق فردی

                 اخلاق و آداب اجتماعی        

                            روحی و روانی ( اعصاب و روان )

o      جسمی       امور جنسی ( بهداشت و سلامت روابط، ازدواج و ...)

    رشد و سلامت بدنی ( ورزش و...)

از میان موارد مذکور، آنچه از اهداف این شوری مستثنی می شود، پرداختن به مقوله دانش است که این مهم هرچند بطور ناقص در سیستم آموزشی حوزه بدان پرداخته می شود.

-       رویکرد تربیتی :

سه رکن تربیت عبارتند از :

1-    مربی

2-    متربی

3-    موضوع و روش تربیت

از آنجا که سه رکن فوق در این فرآیند تکاملی نقش مهمی ایفا می کند و نیز از الزامات تربیت ارتباط و تعامل مستمر مربی و متربی است، رویکرد این فرآیند تربیتی است.

جایگاه و ساختار شورا :

 شورای تربیتی متشکل از تعدادی از روحانیون و اساتیدی است که به عنوان سرپرست های تربیتی هر پایه تحصیلی انتخاب شده اند. برنامه، سیر عملکرد و تصمیمات شورا بعد از تأیید مدیر مدرسه لازم الاجراء خواهد بود.

وظایف :

 نقش و وظیفه یک سرپرست تربیتی را به دو نوع وظیفه فردی و گروهی می توان تقسیم نمود.

وظایف فردی : وظایفی است که یک سرپرست با قطع نظر از شورا و تعامل گروهی با دیگر اعضاء ، در ارتباط با طلاب پایه تحصیلی خود بر عهده دارد و عبارتند از :

1-    حضور مستمر در محیط آموزشی و حجرات طلاب پایه تحصیلی مورد نظر

2-    برقراری ارتباط مفید، سازنده و مستمر با طلاب و تعامل تربیتی و گفتگو با آنان

3-    مطالعه و بررسی نیازمندیهای علمی، اخلاقی و تربیتی و... و پاسخگویی به سئوالات و شبهات

4-    مطالعه و بررسی مشکلات، معضلات و نارسایی های تربیتی، اخلاقی طلاب و ارائه راهکار و تلاش در جهت رفع آنها

5-    ارائه گزارش مستمر از فعالیتها به شورا و تبادل  نظرات و تجربیات با دیگر اعضاء

وظایف گروهی : وظایفی است که شورا به عنوان یک گروه متشکل از سرپرستان تربیتی به عهده دارد که هر سرپرست نقش خاصی را در آن ایفا می کند.

 

 

 

وظیفه شورا :

-       برنامه ریزی، سازماندهی و نظارت براجرای طرحها و برنامه هایی در راستای نیل به هدف مورد نظر

این وظیفه در سه مرحله فعالیت، عبارتند از :

1-    برنامه ریزی (تعیین موضوعات و روشهای تربیتی) :

-        تهیه نظام موضوعات تربیتی : مطالعه و پژوهش جهت تهیه نظام موضوعات تربیتی بر اساس نیازهای همه جانبه طلاب

-       تدوین نظریات تربیتی : تهیه محتوایی جامع، علمی، کاربردی و مؤثر در هر موضوع با استفاده از منابع و متون دینی

-       تبیین روشها و قالبهای تربیتی : تهیه طرحهای اجرائی و برنامه هایی مبنی بر نوع و روشهای پرداختن به موضوعات تعیین شده

2-    سازماندهی :

-       تعیین ساختار اجرائی، شرح وظایف، و تقسیم مسئولیت ها در راستای اجرای طرح ها و برنامه ها

-       تعامل با متصدیان اجرای طرحها و برنامه ها، ابلاغ وظایف و هماهنگی اجراء

3-    نظارت، ارزیابی و بازخورد گیری :

-       نظارت بر حسن انجام وظایف و ارزیابی فعالیت ها

-       بازخوردگیری و ارزیابی نتایج

-       مطالعه و تحقیق با هدف رشد، بهره وری و ارتقاء سطح فعالیت ها

 

توضیح :

-       این شورا در مرحله اول بر اساس مبانی تربیتی، نیازسنجی ها و مطالعات لازم برنامه جامع تربیتی طلاب را تهیه می نماید.

-       سپس با در نظر گرفتن فرصتها، ظرفیتها، امکانات موجود و توان اجرائی و اختیارات ارکان مدرسه،گروهها، تشکلها و ...(نظیر معاونت پرورشی، بسیج و ...) با هدف استفاده از همه فرصتها و ظرفیتهای موجود، طرحها و برنامه هایی مبنی بر روشهای تربیتی تنظیم و تهیه می نماید.

-       طرحها و برنامه های تهیه شده توسط شورا پس از تأیید مدیر مدرسه لازم الاجراء می باشد.

-       اجرای طرحها و برنامه ها به تناسب موضوع و روش به عهده ارکان مدرسه،گروهها و تشکلها می باشد. در واقع در مرحله دوم سهم هر رکن از خانواده بزرگ طلاب در پیشبرد برنامه جامع تربیتی مشخص می شود.

-       هماهنگی با این ارکان و تقسیم مسئولیتهای اجرائی، تبیین و شرح وظایف آنها نیز از اقدامات لازمی است که در مرحله سازماندهی به آن پرداخته می شود.

-       این شورا در مرحله نظارت و ارزیابی، ضمن اجرای برنامه ها، وظیفه مطالعه و بررسی این فرایند تکاملی را به عهده خواهد داشت، در واقع یک پژوهش میدانی نسبت به موضوعات تربیتی، روشها و نتایج آن صورت گرفته و می تواند مبنای برنامه ریزی های آینده قرار گیرد. نتایج این پژوهشها و مطالعات منابع ارزشمندی جهت مراجعه و استفاده مشاوران تربیتی، مدیران و برنامه ریزان فرهنگی و طلاب علاقه مند می باشد.

یک مثال در سیر عملکرد شورا :  در مرحله اول (برنامه ریزی) با در نظر  گرفتن نیازهای همه جانبه طلاب، در بعد نیازهای مهارتی متوجه یک موضوع مهم نظیر مقوله اشتغال و کسب و کارطلاب می شویم (تهیه موضوع تربیتی)، سپس بهترین نظریه را در مورد بایدها و نبایدهای اشتغال و کسب و کار طلاب را مورد بررسی و مطالعه و نقد و نظر قرار می دهیم و جامع ترین نظریه را برمی گزینیم (تهیه نظریه تربیتی)، پرداختن به این موضوع در روند فرآیند تکاملی طلاب نیازمند بهره گیری از روشهای تربیتی خاص خود می باشد، در پایان این مرحله با بررسی و انتخاب بهترین روشهای تأثیرگذاری بر مخاطب به تدوین طرح یا برنامه ای نظیر برگزاری نمایشگاهی از سیره و گفتار علماء در مقوله کسب و کار و اشتغال یا تهیه جزوه و کتاب در این مورد یا دعوت از سخنران یا برگزاری همایش یا کلاس آموزشی در این موضوع و... پرداخته می شود(تدوین طرح تربیتی). بعد از تصویب طرحی مثل نمایشگاه در شورا، در مرحله سازماندهی، نقش ارکان و تشکلهای موجود در اجرای این طرح بررسی می شود، مثلا ضمن توافق با بسیج و بهره گیری از توان تعدادی از طلاب تهیه محتوی و برگزاری نمایشگاه به عهده بسیج مدرسه قرار می گیرد(سازماندهی). برنامه ریزی و هماهنگی اجرای طرح نمایشگاه و نظارت برانجام آن به عهده شورا و اجرای آن به عهده بسیج است (نظارت و ارزیابی). نهایتا نتایج نمایشگاه در گفتگو و تعامل با طلاب در شورا مورد بحث و بررسی قرار گرفته و شبهات، سئوالات و نکات مفید جمع آوری شده و در قالب متونی ارائه می شود.(بازخورد گیری و مطالعه و تحقیق)

سیاستها و اصول فعالیت شورا :

1-    نخبه گرایی : توجه ویژه به مستعدان و طلاب توانمند، جذب و به کارگیری آنان در پیشبرد اهداف

2-    مشارکت طلاب در فعالیتها : در بسیاری از مراحل فعالیت شورا بخصوص در مطالعات و برنامه ریزیها می توان از توانمندیهای طلاب استفاده نمود . به عنوان مثال با بکارگیری طلاب مستعد در قالب گروههای پژوهشی می توان در راستای اهداف شورا گامهای مؤثری را برداشت.

3-    مشاوره با اساتید و صاحبنظران حوزوی در برنامه ریزیهای تربیتی و کارشناسی طرحها و برنامه ها

4-    تأکید بر تدوین تجربیات و کتابت نتایج مطالعات و تولید اثر و متون مفید تربیتی ضمن تعاملات و پژوهشهای میدانی

5-    توجه ویژه به مباحث انگیزشی و نگرشی طلاب به عنوان اساس و زیربنای زندگی، حرکت و تلاش طلاب ( مباحثی نظیر انگیزه های طلبگی، نگاه به حوزه و وظایف و رسالت آن و...)

6-    تربیت مربی و سرپرست : از میان طلاب مستعد و نخبه می توان روی عده ای خاص به عنوان مربیان آینده مدرسه با تشکیل گروهها و اجرای برنامه هایی خاص ( نظیر طرح مبلغیاری ) سرمایه گذاری ویژه ای کرد.