برنامه ریزی ساده و جامع تربیتی جوانان در مسجد با توجه به همه ابعاد نیازمندی یک جوان
هدف :
ایجاد زمینه تحقق فرایند رشد و تکامل جوانان در ابعاد مختلف نیازمندیها با رویکرد تربیتی
توضیح هدف :
فرآیند :
از آنجا که «رشد و تکامل» حاصل مجموعه اقدامات اساسی، هماهنگ، پیوسته، مرتبط و اولویت دار است لذا تعبیر فرآیند به کار رفته است.
رشد و تکامل :
رشد و تکامل عبارت است از جهت گیری صحیح (ایمان) و پیشروی صحیح (عمل صالح) در سه بعد از ابعاد وجودی انسان :
- روحیات و معنویات،
- علوم و معارف،
- رفتار و کردار،
ابعاد مختلف نیازمندیها :
ابعاد نیازمندیهای یک انسان را بصورت کلی می توان به شرح ذیل تقسیم بندی نمود که توجه به همه ابعاد در یک فرایند تکاملی لازم است:
o بعد روحی و معنوی،
o بعد علمی و معرفتی،
o بعد رفتاری و عملی،
هرچند برخی ابعاد نیازمندیها در نظام تربیتی خانواده، نظام تربیتی آموزش و پرورش و ... مورد توجه قرار می گیرد اما بسیاری از خلاءهای این نظامهای تربیتی در محیط مسجد می تواند مورد توجه قرار گیرد. بنابراین برنامه ریزی دقیق تربیتی می بایست در یک فرایند جامع بواسطه شکل گیری ارتباط و تعاملی سازنده بین «خانه» ، «مسجد» و «مدرسه» صورت گیرد. در این راستا برای پیوند این سه محیط سازنده و تربیت کننده می توان برنامه هایی را در نظر گرفت....
رویکرد تربیتی :
تربیت در لغت از ماده «رب و» به معنای ایجاد رشد و زیادت یا از ماده «ر ب ب» به معنای سوق دادن به سمت کمال است. اصطلاحا فرایند زمینه سازی و به کار گیری شیوه هایی جهت ایجاد، تقویت و شکوفاسازی صفات، رفتارها و آداب، و اصلاح و از بین بردن صفات، رفتار و آداب ناشایست در خود و دیگران را تربیت نامیده اند.
سه مرحله کلی در فرایند تربیتی عبارت است از :
1- ایجاد بعث و انگیزه، (مشاوره مربی)
2- ایجاد باور و اعتقاد، (مشاوره مربی)
3- عمل و عادت، (مراقبه و محاسبه)
که این مراحل در ارتباطی اثرگذار و مستمر بین مربی و متربی مورد توجه و برنامه ریزی قرار میگیرد. این سه مرحله بواسطه سه گام اساسی در تربیت تحقق می یابد که عبارتند از «مشاوره»، «مراقبه» و «محاسبه»، این سه وظیفه مربی در قبال متربی است که می بایست در برنامه های تربیتی مورد توجه قرار گیرند.
برنامه ها:
الف) حلقه های تربیتی
برخی اهداف تربیتی در برنامه های عمومی (جدول ذیل) مورد برنامه ریزی قرار می گیرند و برخی دیگر از اهداف، در ارتباطات فیمابین مربی و متربی (حلقه های تربیتی) قابل تحقق می باشند، بنابراین لازم است علاوه بر برنامه ریزی عمومی، نسبت به شکل گیری حلقه های جوانان بواسطه مربیان با تجربه اقدام نمود. در این حلقه ها مربی با شناختی که از جوانان حلقه خود پیدا می کند، نسبت به رشد و تکامل آنان در همه ابعاد نیازمندی آنان ( روحی و معنوی، علمی و معرفتی، رفتاری و عملی) برنامه ریزی می نماید و طی فرایند «مشاوره تربیتی»، در مرحله اول با ایجاد «بعث و انگیزه» نسبت به رشد و تکامل، و نیز در مرحله بعد با ایجاد «باور و اعتقاد و معرفت» نسبت به بایسته ها و روش رشد و تکامل و در مرحله آخر با «مراقبه و محاسبه» نسبت به رفتار و اعمال و کردار اعضاء، نسبت به رشد و تکامل همه جانبه آنان می کوشد. مربی در جلسات منظم هفتگی با اجرای برنامه هایی نظیر مطالعه و مباحثه، مسابقه، حضور در برخی مراسمات، انجام کارهای گروهی و ... نسبت به تحقق فرایند تربیت و رشد و تکامل اعضای حلقه خود تلاش می نماید.
ب) برنامه های عمومی
|
ابعاد نیازمندی |
موضوعات |
برنامه ها |
|
روحی و معنوی |
عبادات |
نماز جماعت و جمعه – تلاوت قرآن |
|
توسلات، |
اردوهای زیارتی - هیئت مسجد |
|
|
دعا و مناجات، |
هیئت مسجد |
|
|
علمی و معرفتی |
قرآن |
کلاسهای آموزشی (حفظ، قرائت، تجوید...) |
|
روایات |
جلسات روایت خوانی |
|
|
معارف معنوی (اخلاق) |
کلاسهای آموزشی – دیدار با علماء – درس اخلاق |
|
|
معارف کلامی (عقائد) |
کلاسهای آموزشی – مشاوره |
|
|
معارف فقهی (احکام) |
کلاسهای آموزشی – مشاوره |
|
|
بصیرت سیاسی |
نشست های سیاسی |
|
|
رفتاری و عملی |
مهارتهای جسمی و بدنی |
کلاسهای ورزشی – اردوهای تفریحی |
|
مهارتهای زندگی (خانواده، ازدواج،...) |
کلاسهای آموزشی – مشاوره |
|
|
مهارتهای شغلی (کامپیوتر، خیاطی،...) |
کلاسهای آموزشی |
|
|
مهارتهای هنری (نقاشی، خطاطی، ...) |
کلاسهای آموزشی – نمایشگاه آثار هنری |
بدیهی است بر اساس ویژگیهای مخاطبان (سن، سطح تحصیلات، استعدادها و توانمندیها و ....) همچنین بودجه و امکانات و فضای مورد نیاز و نیز نیروی انسانی فعال ، می توان برنامه ریزی دقیق تری نسبت به برنامه های تربیتی انجام داد.
