ویژگیهای شیطان،
اهداف، سیاستها و اقدامات شیطان
شیطان
- ضرروت دشمن شناسی و اهداف و روشهای او
o إِنَّ الشَّیْطَانَ لَکُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوّاً إِنَّمَا یَدْعُواْ حِزْبَهُ لِیَکُونُواْ مِنْ أَصْحَابِ السَّعِیر(فاطر/6)
o دهها بار در قرآن تکرار شده است که : إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُّبِینٌ (بقره/167)
- مهمترین هدف شیطان : ممانعت از تحقق هدف خلقت،
o هدف خلقت : وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ (ذاریات/56)
o لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَکَ الْمُسْتَقِیمَ (اعراف/16) فَبِعِزَّتِکَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ (ص/83)
- ویژگیهای شیطان :
o جن و از جنس آتش است،
ابوحنیفه سه عقیده داشت که آنها را القا مىکرد؛ یکى اینکه تمام افعال بندگان، فعل خداوند است و آنان در کارهایشان مجبورند، دوم آنکه خدا قابل دیدن است و سوم آنکه شیطان را به آتش نمىتوان سوزاند، زیرا آتش در آتش تأثیرگذار نیست.
بهلول شاگرد امام صادق علیه السلام در محکومیّت و بطلان عقاید او، کلوخى برداشت و بر سر او زد. وقتى شکایت نزد خلیفه برد و علّت را جویا شد، بهلول گفت: «به اقرار خودش، خدا این کار را انجام داده و من تقصیرى ندارم. علاوه بر آنکه او دروغ مىگوید که سرش درد مىکند، زیرا اگر دردى وجود دارد باید آن را نشان دهد و دیگر اینکه انسان از خاک است و خاک در خاک (کلوخ در انسان)، تأثیرگذار نیست!» (تفسیر اثنی عشری)
o مدیر : مدیریت یک جریان تاریخی را برعهده دارد ،
o بسیار عالم : علم به توحید، معاد، امامت و ...
o عابد : 6000 سال عبادت اما کان من الکافرین (از قبل کافر بود!) علم و عبادت داشت اما بدون تسلیم قلبی
o متکبر بود : اناخیرٌمنه (تکبر و حرص و حسد ریشه کفر است)
- آیا شیطان در مقامی است که امر کند و بر مردم سلطه پیدا کند ؟
o إِنَّ عِبادی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطانٌ إِلاَّ مَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْغاوینَ (حجر/42)
o إِنَّهُ لَیْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذینَ آمَنُوا وَ عَلى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ (نحل/99)
o إِنَّ عِبادی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطانٌ وَ کَفى بِرَبِّکَ وَکیلاً (اسراء/65)
o إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَى الَّذینَ یَتَوَلَّوْنَهُ وَ الَّذینَ هُمْ بِهِ مُشْرِکُونَ (نحل/100)
- شیطان بر چه کسانی ولایت دارد ؟
o إِنَّا جَعَلْنَا الشَّیاطِینَ أَوْلِیاءَ لِلَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ (اعراف/27)
o فَرِیقاً هَدى وَ فَرِیقاً حَقَّ عَلَیْهِمُ الضَّلالَةُ إِنَّهُمُ اتَّخَذُوا الشَّیاطِینَ أَوْلِیاءَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُونَ (اعراف/30)
o وَ مَنْ یَتَّخِذِ الشَّیْطانَ وَلِیًّا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْراناً مُبِیناً(نساء/119)
سیاستها و اقدامات شیطان
- سیاستها و اقدامات شیطان برای رسیدن به اهدافش چیست ؟
1- وسوسه و تبلیغات فاسد :
- یُوَسْوِسُ فِی صُدُورِ النَّاسِ (ناس/5)، فَوَسْوَسَ إِلَیْهِ الشَّیْطانُ (طه/120)
- وَ اسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُم بِصَوْتِکَ ، و (اى شیطان!) هر کس از مردم را مىتوانى با صداى خود بلغزان (تبلیغات فاسد)
«استفزاز» به معناى لغزاندن با سرعت و تردستى و هُل دادن است.
2- دعوت گام به گام :
- یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ وَمَن یَتَّبِعْ خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ فَإِنَّهُ یَأْمُرُ بِالْفَحْشَاء وَالْمُنکَرِ (نور/21)
- یَا أَیُّهَا النَّاسُ کُلُواْ مِمَّا فِی الأَرْضِ حَلاَلاً طَیِّباً (مهمترین و اولین حربه شیطان خوردنیها) وَلاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُّبِینٌ * إِنَّمَا یَأْمُرُکُمْ بِالسُّوءِ وَالْفَحْشَاء وَأَن تَقُولُواْ عَلَى اللّهِ مَا لاَ تَعْلَمُونَ (بقره/168) (تقولوا علی الله : توجیه گناه، مانند شیطان: قالَ رَبِّ بِما أَغْوَیْتَنی لَأُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فِی الْأَرْضِ وَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعینَ (حجر/39))
- وَ مِنَ الْأَنْعامِ حَمُولَةً وَ فَرْشاً کُلُوا مِمَّا رَزَقَکُمُ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ (انعام/142)
o راه مقابله با دعوت گام به گام : مقابله گام به گام
- تفسیر برهان : امام صادق علیه السلام : طارق، تصمیم گرفته بود تا از همسرش جدا شده و زندگى راهبانهاى داشته باشد. حضرت فرمود: ان هذا من خطوات الشیطان.
- مراحل تلاش شیطان برای گمراهی : کفر، اگر نشد نفاق و ارتداد، اگر نشد شک و تردید، ...
- تفسیر روحالبیان : مراحل تلاش شیطان برای گمراهی: دعوت به کفر، بدعت، گناه کبیره، گناه صغیره، کارمباح به جای عبادت، عبادات کمتر به جای عبادت بیشتر، پرداختن به مهم بجای اهم (امام علی علیه السلام: دَع ما لا یَعنِیکَ (ربطی ندارد)، وَ اشتَغِل بِمُهِمِّکَ الَّذی یُنجِیکَ (سعادت)[1])
- مراحل گام به گام پذیرش ولایت شیطان و شیطان شدن :
o قبول وسوسه: یُوَسْوِسُ فِی صُدُورِ النَّاسِ (ناس/5)، فَوَسْوَسَ إِلَیْهِ الشَّیْطانُ (طه/120)
o ورود به حزب شیطان: إِنَّ الشَّیْطانَ لَکُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا إِنَّما یَدْعُوا حِزْبَهُ لِیَکُونُوا مِنْ أَصْحابِ السَّعیرِ (فاطر/6)
(در مقابل حزب الله : وَ مَنْ یَتَوَلَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُونَ (المائدة:56))
o قرین شیطان: وَ مَنْ یَکُنِ الشَّیْطانُ لَهُ قَرِیناً فَساءَ قَرِیناً
o شراکت با شیطان: وَشَارِکْهُمْ فِى الْأَمْوَالِ وَ الْأَوْلَادِ
o برادری شیطان: إِخْوانَ الشَّیاطِینِ (اسراء/27)
o پذیرش ولایت شیطان:
o از جنس شیطان: شَیاطِینَ الْإِنْسِ (انعام/112)
- در بیان نورانی حضرت علی (علیه السلام) نیز ضمن مذمت مریدان شیطان، مراحلی برای پیروی از شیطان ذکر شده است:
o اِتَّخَذُوا الشَّیْطانَ لاَِمْرِهِمْ مِلاکاً، وَ اتَّخَذَهُمْ لَهُ اَشْراکاً،
o شیطان را ملاک و پشتوانه زندگى خود گرفتند، او هم از آنان به عنوان دام استفاده کرد،
o فَباضَ وَ فَرَّخَ فی صُدُورِهِمْ، وَ دَبَّ وَ دَرَجَ فى حُجُورِهِمْ، فَنَظَرَ بِاَعْیُنِهِمْ،
o در درونشان لانه کرد، و در دامنشان پرورش یافت، چشمشان در دیدنْ چشم شیطان،
o وَ نَطَقَ بِاَلْسِنَتِهِمْ، فَرَکِبَ بِهِمُ الزَّلَلَ، وَ زَیَّنَ لَهُمُ الْخَطَلَ،
o و زبانشان در گفتنْ زبان شیطان شد، بر مرکب لغزشها سوارشان کرد، و امور فاسد را در دیدگانشان جلوه داد،
o فِعْلَ مَنْ قَدْ شَرِکَهُ الشَّیْطانُ فى سُلْطانِهِ، وَ نَطَقَ بِالْباطِلِ عَلى لِسانِهِ.
o کارشان کار کسى است که شیطان او را شریک سلطنت خود قرار داده، و با زبان او به یاوه سرایى برخاسته است.[2]
- اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ وَ مِنْ رِجْسِهِ وَ نَصْبِهِ وَ هَمْزِهِ وَ لَمْزِهِ وَ نَفْخِهِ وَ کَیْدِهِ وَ مَکْرِهِ وَ سِحْرِهِ وَ نَزْغِهِ وَ فِتْنَتِهِ وَ غَوَائِلِه (إقبال الأعمال (ط - القدیمة)، ج1، ص: 54)
3- دعوت به فحشاء و منکر، فَإِنَّهُ یَأْمُرُ بِالْفَحْشَاء وَالْمُنکَرِ (نور/21)
o راه مقابله : إن الصلواه تنها عن الفحشاء و المنکر
o اهمیت نماز (فردی و اجتماعی)، محراب (محل حرب با شیطان)
o نماز زحمت شیاطین را هدر می دهد: نقل شده است که وقتی پیغمبر اسلام (ص) مبعوث شد، ابلیس به دستیارانش گفت: امر بزرگی به وقوع پیوسته، بروید و برایم خبری از آن بیاورید. آنها رفتند و وقتی برگشتند گفتند: از آن مطلع نشدیم. ابلیس گفت: من الآن برای تان خبر می آورم. رفت و آمد و گفت: محمد (ص) مبعوث به رسالت شده است. پس شما به سوی اصحاب او بروید تا آنها را از گرویدن به او منصرف کنید. آنها می رفتند و می آمدند و می گفتند: ما بر اصحاب او مسلط می شویم اما یک باره آنها (در وقت نماز ) به نماز می ایستند و زحمات ما هدر می رود! ابلیس گفت: ناراحت مباشید، امیدوارم خدا دنیا را به روی آنها بگشاید و آن زمان است که می توانید ( به وسیله ی مال پرستی و دنیاطلبی ) بر آنها مسلط شوید.
4- بازداری از ذکر خداوند و نماز ، ایجاد غفلت و فراموشی (فراموشی یاد خدا، غفلت از حضور خدا، آثار گناه، عذاب و جهنم...):
- إِنَّما یُرِیدُ الشَّیْطانُ ... وَ یَصُدَّکُمْ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلاةِ (مائده/91)
- إِسْتَحْوَذَ (چیره شد) عَلَیْهِمُ الشَّیْطانُ فَأَنْساهُمْ ذِکْرَ اللّهِ أُولـئِک حِزْبُ الشَّیْطانِ ألا إِنَّ حِزْبَ الشَّیْطانِ هُمُ الخاسِرُونَ (مجادله/19)
- وَ إِذا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیاتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّى یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ وَ إِمَّا یُنْسِیَنَّکَ الشَّیْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْرى مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ (انعام/68)
- آثار غفلت :
o قرار گرفتن انسان در ردیف بهایم و حتی گمراه‌تر از حیوان :
§ اعراف/179: اولئک کالأنعام بل هم اضلُّ اولئک هم الغافلون
o الناس ینامون اذا ماتوا انتبهوا
- دل خالی از یاد خدا و ایمان به او شود جای شیطان میشود :
- وَ مَنْ یَعْشُ (رویگردانی) عَنْ ذِکْرِ الرَّحْمنِ نُقَیِّضْ لَهُ (به سراغش میفرستیم) شَیْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرینٌ (زخرف/36)
- وَ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ رِئاءَ النَّاسِ وَ لا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لا بِالْیَوْمِ الْآخِرِ وَ مَنْ یَکُنِ الشَّیْطانُ لَهُ قَرِیناً فَساءَ قَرِیناً «38»
- در آن دنیا هم شیطان قرین آنهاست: لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنْکُمْ أَجْمَعِینَ (اعراف/18)
- راه مقابله با شیطان : ذکر و یاد خدا و استغفار :
- إِنَّ الَّذینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ (الأعراف:201)
- وَالَّذِینَ إِذَا فَعَلُواْ فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُواْ أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُواْ اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُواْ لِذُنُوبِهِمْ وَ مَن یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ وَلَمْ یُصِرُّواْ (روایت: عدم اصرار = استغفار و توبه) عَلَى مَا فَعَلُواْ وَهُمْ یَعْلَمُونَ (آلعمران، 135)
5- زینت دادن دنیا
- قالَ رَبِّ بِما أَغْوَیْتَنی لَأُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فِی الْأَرْضِ وَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعینَ (حجر/39)
- وَ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ ما کانُوا یَعْمَلُونَ (انعام/43) زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ أَعْمالَهُم(انفال/48) وَ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ أَعْمالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبیلِ فَهُمْ لا یَهْتَدُونَ (نمل/24) وَ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ أَعْمالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبیلِ وَ کانُوا مُسْتَبْصِرینَ (عنکبوت/38) زُیِّنَ لِلْکافِرینَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ (انعام/122) ُ زُیِّنَ لَهُمْ سُوءُ أَعْمالِهِمْ وَ اللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرینَ (توبه/37) زُیِّنَ لِلْمُسْرِفینَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ (یونس/12) أَ فَمَنْ زُیِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَنا (فاطر/8)
- زُیِّنَ لِلَّذینَ کَفَرُوا مَکْرُهُم (رعد/33)
- قُلْ هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بِالْأَخْسَرینَ أَعْمالاً* الَّذینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ (بی نتیجگی و بی ارزشی تلاش) فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً (کهف/104)
- زُیِّنَ لِلَّذینَ کَفَرُوا الْحَیاةُ الدُّنْیا (بقره/212)
- وَ ما أُوتیتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَمَتاعُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ زینَتُها وَ ما عِنْدَ اللَّهِ خَیْرٌ وَ أَبْقى أَفَلا تَعْقِلُونَ (قصص/60)
- زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنینَ وَ الْقَناطیرِ الْمُقَنْطَرَةِ (قنطار : محکم، اموال زیاد؛ مقنطره : تأکید) مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ الْخَیْلِ الْمُسَوَّمَةِ (مرکبهای نشاندار) وَ الْأَنْعامِ وَ الْحَرْثِ ذلِکَ مَتاعُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ اللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ (زندگی جاویدان و والا) (آلعمران/14)
- الْمالُ وَ الْبَنُونَ زینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلاً (کهف/46) اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیاةُ الدُّنْیا لَعِبٌ(بازی) وَ لَهْوٌ(سرگرمی) وَ زینَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَ تَکاثُرٌ (افزون طلبی) فِی الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ کَمَثَلِ غَیْثٍ أَعْجَبَ الْکُفَّارَ نَباتُهُ ثُمَّ یَهیجُ (خشک میشود) فَتَراهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ یَکُونُ حُطاماً (کاه) وَ فِی الْآخِرَةِ عَذابٌ شَدیدٌ وَ مَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوانٌ وَ مَا الْحَیاةُ الدُّنْیا إِلاَّ مَتاعُ الْغُرُورِ (حدید/20)
6- وعده دروغ و اشتباه دادن به انسان، مثلاً وعده فقر و نیاز در آینده
- الشَّیْطانُ یَعِدُکُمُ الْفَقْرَ وَ یَأْمُرُکُمْ بِالْفَحْشاءِ وَاللَّهُ یَعِدُکُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَ فَضْلاً وَاللَّهُ واسِعٌ عَلیمٌ (بقره/268)
- رابطه ترس از فقر(نیازها و رفاه آینده) و فحشاء : بسیاری از گناهان از ترس فقر و برای رفع نیازها و رفاه آینده است.
- اعتبار وعده شیطان و یا انسانها نزد ما بیشتر از وعده خداوند است، در صورتیکه :
- وَ ما یَعِدُهُمُ الشَّیْطانُ إِلَّا غُرُوراً (نساء/120) ، وَعْدَ اللَّهِ حَقًّا وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ قِیلًا (نساء/122) ، وَ لَنْ یُخْلِفَ اللَّهُ وَعْدَهُ (حج/47)
- وَ قالَ الشَّیْطانُ (ملامت می کند) لَمَّا قُضِیَ الْأَمْرُ (کیفر وپاداش) إِنَّ اللَّهَ وَعَدَکُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَ وَعَدْتُکُمْ فَأَخْلَفْتُکُمْ وَ ما کانَ لِیَ عَلَیْکُمْ مِنْ سُلْطانٍ إِلاَّ أَنْ دَعَوْتُکُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لی فَلا تَلُومُونی وَ لُومُوا أَنْفُسَکُمْ ما أَنَا بِمُصْرِخِکُمْ وَ ما أَنْتُمْ بِمُصْرِخِیَّ إِنِّی کَفَرْتُ بِما أَشْرَکْتُمُونِ مِنْ قَبْلُ إِنَّ الظَّالِمینَ لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ (ابراهیم/22)
- راه مقابله با وعده شیطان به فقر : توجه به وعده خداوند به اینکه مغفرت و برکت از جانب خداست و اینکه نیاز ما به مغفرت در آخرت بیشتر از نیاز فردای ما به مال و ثروت است و نیز توجه به اینکه انفاق میماند اما مال ممکن است از بین برود.
- سیاستهای مالی مؤمن...، اصالت انفاق و قرض الحسنه در اقتصاد اسلامی...
[مورد 6 و 7 ، تطمیع و تهدید که ریشه در حب دنیا دارد، حب الدنیا رأس کل خطیئه]
7- تطمیع ، در آرزو افکندن انسان :
- یَعِدُهُمْ وَ یُمَنِّیهِمْ وَ ما یَعِدُهُمُ الشَّیْطانُ إِلَّا غُرُوراً (نساء/120) همچنانکه آرزوی ابدی شدن را در دل آدم و هوا انداخت :
- إِنَّ الَّذِینَ ارْتَدُّواْ عَلَى أَدْبَارِهِم مّن بَعْدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُمُ الْهُدَى الشَّیْطَانُ سَوَّلَ (زینت داد) لَهُمْ وَ أَمْلَى لَهُم (به آرزوهای بلند فریب داد) (محمد/25)
- وسوسه شیطان به آدم: فَوَسْوَسَ إِلَیْهِ الشَّیْطانُ :
- وعده ابدیّت، زندگی وحکومت ابدی : قالَ یا آدَمُ هَلْ أَدُلُّکَ عَلى شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَ مُلْکٍ لا یَبْلى(طه/120) قسم خورد: وَ قاسَمَهُما(اعراف/21) قیافه خیرخواهی: إِنِّی لَکُما لَمِنَ النَّاصِحینَ(اعراف/21) دروغ و تهمت به خدا: ما نَهاکُما رَبُّکُما عَنْ هذِهِ الشَّجَرَةِ إِلَّا أَنْ تَکُونا مَلَکَیْنِ أَوْ تَکُونا مِنَ الْخالِدِینَ (اعراف/20)
- یا بَنِی آدَمَ لا یَفْتِنَنَّکُمُ الشَّیْطانُ کَما أَخْرَجَ أَبَوَیْکُمْ مِنَ الْجَنَّةِ یَنْزِعُ عَنْهُما لِباسَهُما لِیُرِیَهُما سَوْآتِهِما (برهنگی هدف شیطان) إِنَّهُ یَراکُمْ هُوَ وَ قَبِیلُهُ مِنْ حَیْثُ لا تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّیاطِینَ أَوْلِیاءَ لِلَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ (اعراف/27)
- مگر ملائکه برتر از آدم بودند که آدم برای رسیدن به مقام ملائکه فریب شیطان خورد ؟
روایت امام صادق : خلقت ملائکه و حیوانات و انسان از عقل و شهوت : فمن غلب عقله شهوتَه فهو خیر من الملائکة و من غلب شهوته عقله فهو شرّ من البهائم (وسائل، ج 15، ص 209) آدم میخواست علاوه بر آنچه خود دارد به کمالات فرشته ها برسد.
- پیچیده تر شدن وسوسه ها و فریبهای شیطان بخاطر تکامل عقول انسانها. توسعه قدرت شیطان در آخرالزمان،
- امام صادق علیه السلام فرمودند: «وقتى این آیه نازل شد :
وَالَّذِینَ إِذَا فَعَلُواْ فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُواْ أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُواْ اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُواْ لِذُنُوبِهِمْ وَ مَن یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ وَلَمْ یُصِرُّواْ (روایت: عدم اصرار = عدم استغفار و توبه) عَلَى مَا فَعَلُواْ وَهُمْ یَعْلَمُونَ (آلعمران، 135)
ابلیس همهى یاران خود را جمع کرد و از آنان چارهجویى کرد. شیاطین پیشنهاداتى دادند که هیچ یک پذیرفته نشد، وسواسِ خنّاس گفت: من چاره و آن را مىدانم! گفتند: چگونه؟ گفت: به آنها وعده مىدهم و به آرزوها گرفتارشان مىکنم تا دچار گناه شوند و وقتى گرفتار شدند، توبه و استغفار را از یاد آنها مىبرم». (وسائلالشیعه، ج 11، ص 66)
8- ایجاد ترس از دشمنان و کفار در دل دوستانش، (تهدید و ارعاب)
- داستان سپاه ابوسفیان و حمله به مدینه و اینکه چند نفر را برای ترساندن سپاه اسلام و تعریف از قدرت و عظمت سپاه ابوسفیان فرستاد ... این آیه نازل شد :
- إِنَّما ذلِکُمُ الشَّیْطانُ یُخَوِّفُ أَوْلِیاءَهُ (ازقدرت کفار) فَلا تَخافُوهُمْ وَخافُونِ إِنْکُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ (آل عمران/175)
- ترس از دشمنان و کفار از صدر اسلام تا امروز و اثرات بزرگ اجتماعی آن.
- سخنان شیطانی کسانی که مسلمین را از قدرت کفار میترسانند.
- کوتاه آمدن از حکم جهاد و قتال با کفار و ارتباط و دوستی با آنها، دو دلیل دارد : تهدید و تطمیع
o تهدید : ترس از کفار، ترس از مرگ و شهادت از دست دادن حیات و رفاه دنیا،
o تطمیع : شوق به دنیا و آمال و آرزوهای مادی، طمع نسبت به دنیا، لذتها و رفاه دنیا،
- یزید ابن زیاد را با تهدید و تطمیع به سوی مردم کوفه فرستاد و موفق شد...
- طمع به دنیا سبب طرح دوستی و صلح و تعامل با کفار می گردد، و خدای متعال اینگونه نهی فرموده است :
- یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَعَدُوَّکُمْ أَوْلِیَاءَ ... وَمَن یَفْعَلْهُ مِنکُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاءَ السَّبِیلِ (ممتحنه/1) إِن یَثْقَفُوکُمْ یَکُونُوا لَکُمْ أَعْدَاءً وَیَبْسُطُوا إِلَیْکُمْ أَیْدِیَهُمْ وَأَلْسِنَتَهُم بِالسُّوءِ وَوَدُّوا لَوْ تَکْفُرُونَ (ممتحنه/2)
- آیا با وجود عظمت کید و مکر شیطان و دشمنان، انفعال و ترس و ناامیدی جایز است؟
o نیرنگهاى شیطانى کفّار بزرگ است، «وَ مَکَرُوا مَکْراً کُبَّاراً» (نوح/22)
o نزدیک است کوهها از مکر کفّار، از جا کنده شود، «وَ إِنْ کانَ مَکْرُهُمْ لِتَزُولَ مِنْهُ الْجِبالُ» (ابراهیم/46)
خیر، اگر مقاتله و ستیز با کفار در راه خدا و استقامت در آن باشد، کید و مکر شیطان در برابر ارادهى خداوند، سست و ضعیف خواهد بود:
الَّذِینَ آمَنُوا یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ الَّذِینَ کَفَرُوا یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ الطَّاغُوتِ فَقاتِلُوا أَوْلِیاءَ الشَّیْطانِ إِنَّ کَیْدَ الشَّیْطانِ کانَ ضَعِیفاً (نساء/76)
9- ایجاد دشمنی و بغض نسبت به همدیگر :
إِنَّما یُرِیدُ الشَّیْطانُ أَنْ یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ فِی الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ (قمار)... (مائده/91)
10- محاصره انسان از هر طرف :
- ثُمَّ لَآتِیَنَّهُمْ مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ وَ عَنْ أَیْمانِهِمْ وَ عَنْ شَمائِلِهِمْ وَ لا تَجِدُ أَکْثَرَهُمْ شاکِرِینَ (اعراف/17)
- روایت : آن هنگام که شیطان سوگند خورد از چهار طرف در کمین انسان باشد تا او را منحرف یا متوقّف کند، فرشتگان از روى دلسوزى گفتند: پروردگارا! این انسان چگونه رها خواهد شد؟ خداوند فرمود: «دو راه از بالاى سر و پایین باز است و هرگاه دست به دعا بر دارد، یا صورت بر خاک نهد، گناهان هفتاد سالهاش را مىبخشایم» (تفسیر فخر رازی)
- روایت : همین که حضرت آدم از تسلّط شیطان بر انسان آگاه شد، روبه درگاه خدا آورده و ناله زد. خطاب رسید: «ناراحت نباش، زیرا من گناه را یکى و ثواب را ده برابر حساب مىکنم و راه توبه هم باز است» (تفسیر نورالثقلین)
- روایت : امام باقر علیه السلام فرمود: «ورود ابلیس از پیشِ رو بدین شکل است که امر آخرت را براى انسان ساده و سبک جلوه مىدهد، و از پشت سر به این است که ثروتاندوزى و بخل و توجّه به اولاد و وارث را تلقین مىکند و از طرف راست با ایجاد شبهه، دین را متزلزل و تباه مىسازد و از طرف چپ، لذّات و شهوات و منکرات را غالب مىکند». (تفسیر کنزالدقائق)
11- لشگرکشی برای گمراهی انسان :
- ... وَ أَجْلِبْ عَلَیْهِم بِخَیْلِکَ وَ رَجِلِکَ ، و (اى شیطان!) نیروهاى سواره و پیادهات را بر ضدّ مردم گسیلدار ...
12- شراکت در اموال و اولاد انسانها :
- ... وَشَارِکْهُمْ فِى الْأَمْوَالِ وَ الْأَوْلَادِ ، و (ای شیطان!) در اموال و اولاد انسانها شریک شو ...
- روایت : کسى که باکى ندارد که چه مىگوید و یا دربارهى او چه گفته مىشود و دست به هر کارى مىزند و علناً گناه یا غیبت مىکند، شریک شیطان است. (تفسیر نورالثقلین)
- روایت: حرامخوارى، زنا و بهوجود آوردن نسلى فاسد و منحرف، از موارد شریک شدن شیطان است. (بحار، ج 101، ص 136)
- روایت: کسى که اهلبیت پیامبر علیهم السلام را دشمن بدارد، شیطان در نسل او شریک شده است. (کافى، ج 5، ص 502)
- هر کجا که دست استعمار در تولید و مصرف، و سرمایهگذارى شرکتها وکارخانجات خارجى، وایجاد مراکز علمى، فرهنگى، هنرى ومسابقات بینالمللى در کار باشد نوعى مشارکت شیطان است.
-
13- توجیه نمودن و عذرتراشی :
- مثلاً توجیه گناه : جوانیم و شهوت داریم، چون پول نیست و امکان ازدواج نیست ...،
o اگر امکان ازدواج نیست، چه باید کرد؟ گناه توجیه میشود ؟
§ وَلْیَسْتَعْفِفِ الّذینَ لا یجدُونَ نِکاحا حتّی یُغْنِیَهُمُ اللّه ُ مِنْ فَضْلِهِ (نور/33) باید عفاف پیشه کنند در اینصورت خداوند ایشان را از گناه بی نیاز می گرداند.
o اگر مخارج و هزینه های ازدواج نیست، چه باید کرد ؟
§ یتزوّجوا حتی یغنیهم اللّه من فضله (امام صادق علیه السلام – کافی ج5 ص33)
§ من ترک التزویج مخالفه العلیه فقد اساء ظنّه بالله عزوجل إن الله عزوجل یقول : إن یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله
§ شخصی به حضرت رسول از فقر شکایت کرد پیامبر فرمود ازدواج کن، این قضیه تا سه بار تکرار شد.
§ امام صادق : الرزق مع النساء و العیال،
- الشَّیْطانُ یَعِدُکُمُ الْفَقْرَ وَ یَأْمُرُکُمْ بِالْفَحْشاءِ وَاللَّهُ یَعِدُکُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَ فَضْلاً وَاللَّهُ واسِعٌ عَلیمٌ (بقره/268)
14- به خدمت گرفتن هوای نفس انسان (شیطان درون) :
- شیطان خارجى، «الشیطان سَوَّل لهم» و شیطان درونى، «فکذلک سوَّلَت لى نفسى» (طه/96)
- أعان هواهُ علی هدْم عقلِهِ و من هدَمَ عقلَهُ أفسد علیه دینَهُ و دنیاه.
- هوای نفس : قوه شهوانیه، غضبیه، وهمیه
15- تلاش جهت غلبه شهوت و تعطیلی عقل و ارتکاب گناه :
- امام علی علیه السلام : آفة العقل الهوی.
- أعان هواهُ علی هدْم عقلِهِ و من هدَمَ عقلَهُ أفسد علیه دینَهُ و دنیاه.
شیاطین در خدمت ابلیس:
ابلیس شیاطینی را به خدمت گرفته و به هر کدام مأموریتی خاص احاله کرده است [3]:
1. ولهان؛
انسان را در طهارت و نماز وسوسه می کند و به شک می اندازد که این نماز باطل است.
2. هفاف؛
ماءموریت دارد که در بیابانها و صحراها انسان را اذیت کند و برای ترسانیدن او را به وهم و خیال اندازد یا به شکل حیوانات گوناگون به نظر انسان درآید.
3. زلنبور؛
موکل بازاری هاست. لغویات و دروغ، قسم دروغ و مدح کردن متاع را نزد آنها زینت می دهد.
4. ثبر؛
در وقتی که مصیبتی به انسان وارد می شود، صورت خراشیدن، سیلی به خود زدن، یقه و لباس پاره کردن را برای انسان پسندیده جلوه می دهد.
5. ابیض؛
انبیا را وسوسه می کند - یا ماءمور به خشم در آوردن انسان است و غضب را پیش او موجه جلوه می دهد و به وسیله آن خونها ریخته می شود.
6. اعور؛
کارش تحریک شهوات در مردان و زنها است و آنها را به حرکت می آورد! و انسان را وادار به زنا می کند.
(اعور، همان شیطانی است که بر صیصای عابد را وسوسه کرد تا با دختری زنا کند.)
7. داسم؛
همواره مراقب خانه هاست. وقتی انسان داخل خانه شد و سلام نکرد و نام خدا را بر زبان نیاورد، با او داخل خانه می شود و آن قدر وسوسه می کند تا شر و فتنه ایجاد نماید.
8. مطرش ؛
کار او پراکندن اخبار دروغ یا دروغ هایی است که خود جعل کرده؛ در حالی که حقیقت ندارند.
9. قنذر؛
او نظارت بر زندگی افراد می کند. هر کس چهل روز در خانه خود طنبور داشته باشد؛ غیرت را از او بر می دارد، به طوری که انسان در برابر ناموس خود بی تفاوت می شود.
10. دهار؛
ماءموریت او آزار مؤمنان در خواب است. به طوری که انسان خواب های وحشتناک می بیند، یا در خواب به شکل زنان نامحرم در می آید و انسان را وسوسه می کند تا او را محتلم کند.
11. اقبض؛
وظیفه او تخم گذاری ست. روزی سی عدد تخم می گذارد. ده عدد در مشرق و ده عدد در مغرب و ده عدد زمین، از هر تخمی عده ای از شیاطین و عفریت ها و غول ها و جن بیرون می آیند که تمام آنها دشمن انسان اند.
12. تمریح؛
امام صادق علیه السلام فرمودند: برای ابلیس - در گمراه ساختن افراد - کمک کننده ای به نام (تمریح) وی در آغاز شب بین مغرب و مشرق به وسوسه کردن، وقت مردم را پر می کند.
13. قزح؛
ابن کوا از امیرالمؤمنین علیه السلام از قوس و قزح پرسید، حضرت فرمود: قوس قزح مگو؟! زیرا نام شیطان (قزح) است بلکه بگو (قوس اله و قوس الرحمن).
14. زوال؛
مرحوم کلینی از عطیة بن المعزام روایت کرده که وی گفت: در خدمت حضرت صادق علیه السلام بودم و از مردانی که دارای مرض (ابنه) بوده و هستند یاد کردم. حضرت فرمود: (زوال) پسر ابلیس با آنها مشارکت می کند ایشان مبتلا به آن مرض می شوند.
15. لاقیس؛
او یکی از دختران شیطان و کارش وادار کردن زنان به هم جنس بازی است او مساحقه را به زنان قوم لوط یاد داد.
16. متکون؛
شکل خود را تغییر می دهد و خود را به صورت بزرگ و کوچک در می آورد و مردم را گول می زند و این وسیله آنان را وادار به گناه می کند.
17. مذهب؛
خود را به صورت های مختلف در می آورد، مگر به صورت پیغمبر و یا وصی او. مردم را با هر وسیله که بتواند گمراه می کند.
18. خنزب؛
بین نمازگزار نمازش حایل می شود؛ یعنی توجه قلب را از وی برطرف می کند.
. در خبر است که: عثمان بن ابی العاص بن بشر در خدمت حضرت رسول صلی الله علیه و آله عرض کرد: شیطان بین نماز و قرائت من حایل می شود - یعنی حضور قلب را از من می گیرد - حضرت جواب داد: نامش شیطان (خنزب) است. پس هر زمان از او ترسیدی به خدا پناه ببر.
19. مقلاص؛
موکل قمار است. قمار بازها همه به دستور او رفتار می کنند. به وسیله قمار و برد و باخت اختلاف و دشمنی در میان آنان به وجود می آورد.
20. طرطبه؛
از دختران آن ملعون می باشد. کار او وادار کردن زنان به زنا است و هم جنس بازی را هم به آنان تلقین می کند.
[1] غرر الحکم: ح ۵۱۳۳/ گزیده غررالحکم و دررالکلم، ص52
[2] خطبه ۷ نهج البلاغه
[3] سفینة البحار، ج 1، ص 99 و د100
