طرحنامه تشکیل ستاد هماهنگی تعاملات نخبگان با نظام
به درخواست یکی از مراکز، تهیه و ارائه شده است.
مقدمه
حوزه علمیه به عنوان مهد علم و دانش اسلامی، نقشی اساسی در ایجاد تمدن اسلامی خواهد داشت، حوزه علمیه متصدی تولید علوم انسانی اسلامی به عنوان زیربنای ساختارهای نظام اسلامی است، بنابراین تعامل علمی میان حوزه و نظام، از مهمترین و ضروری ترین نوع تعاملات می باشد[1] که زمینه پیوند عینیت و عقلانیت اجتماعی را با وحی و مفاهیم اسلامی فراهم ساخته و تولید گزاره ها و الگوی رشد و پیشرفت و توسعه را در پی خواهد داشت، همچنین اهمیت تعامل این دو نهاد در ابعاد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و ... نیز روشن است. هر چند چنین تعاملی اکنون در سطوحی از بخشهای حوزه و نظام وجود دارد اما سازماندهی مطلوب چنین تعاملی در سطح وسیع نیاز به برنامه ریزی کلان در سطح مدیران حوزه و نظام خواهد داشت ، یکی از مصادیق تعاملات میان حوزه و نظام، تعامل میان نخبگان حوزه و بخشهای مختلف نظام است که این نوع تعامل نیز بدون هیچ متصدی مشخصی عملاً در سطوحی از حوزه و نظام وجود دارد، اما برای سازماندهی اصولی و جامع آن نیاز به برنامه ریزی و هماهنگی بیشتری وجود دارد که این مهم با تشکیل «ستاد هماهنگی تعاملات نخبگان و نظام» قابل تحقق است. لازم به ذکر است، تعامل «حوزه و جامعه» نیز از موضوعات پردامنه ای است که مانند موضوع حوزه و نظام قابل مطالعه و تبیین است و توجه به آن ضروری است.
ضرورت
- خلاء ارتباط مؤثر میان نخبگان حوزوی و بخشهای نظام و بروز آسیب هایی نظیر عدم همدلی و دلسردی نسبت به طرفین،
- خلاء تعامل مفید و سازنده و هماهنگ در ابعاد :
o سیاسی،
o علمی و فرهنگی،
o اقتصادی و صنعتی،
- بی اطلاعی یا بی توجهی طرفین به نیازهای یکدیگر و فقدان همکاریهای مؤثر در رفع آنها،
- بی اطلاعی یا بی توجهی طرفین به توانمندیها و نقات قوت یکدیگر و فقدان برنامه مطلوب در بهره برداری از آنها،
اهداف کلان
- ارتقاء سطح همدلی، همفکری و همکاری میان نخبگان و نظام،
- افزایش بهره برداری از توان و قابلیتهای طرفین در رشد و پیشرفت و توسعه،
اهداف خرد
- برنامه ریزی جهت ایجاد ارتباط و حضور صمیمی و مؤثر طرفین در حوزه اقدامات و فعالیت ها ،
- برنامه ریزی جهت بهره برداری از فرصتهای بوجود آمده از ارتباط طرفین ،
- برنامه ریزی جهت تعاملات طرفینی با شاخصه های ذیل :
o هدفدار و مأموریت گرا (در راستای اهداف و سیاستهای حوزه علمیه)،
o اثرگذار، مفید و سازنده ،
o حساب شده و برنامه ریزی شده (مطابق با نقشه معین و در راستای چشم اندازی مطلوب)،
o هماهنگ (میان ارکان و سطوح حوزه و نظام)،
o همه جانبه (در همه ابعاد نیازمندیهای سیاسی، علمی و فرهنگی، اقتصادی و صنعتی)،
- شناسایی و اطلاع رسانی از :
o وضعیت موجود ارتباطی، اقدامات و فعالیتهای مشترک و همکاریهای طرفین و خروجی آنها،
o توانمندیهای طرفین، نقاط قوت و فرصتهای قابل استفاده،
o نقاط ضعف، مشکلات و نیازمندیهای طرفین و راهکارهای اصلاح،
وظایف ستاد
وظیفه این ستاد عبارت است از :
- برنامه ریزی راهبردی و کاربردی نسبت به تعاملات میان نخبگان و ارکان نظام بر اساس توانمندیها و فرصتهای موجود و نیازمندیهای طرفین ،
- تفاهم با ارکان و بخشهای نظام نسبت به برنامه ها،
- ابلاغ برنامه ها به ساختارهای موجود حوزوی و غیره،
- پیگیری و هماهنگی اجرای برنامه ها،
بستر تحقق تعاملات
این تعاملات از طریق ساختارهای موجود در حوزه و بخشهای مختلف نظام قابل پیگیری و اجراء می باشد، و این ستاد نقش هماهنگی میان بخشهای طرفین و پیگیری اجرای برنامه ها را بر عهده خواهد داشت.
نوع تعاملات
برخی انواع تعاملات عبارتند از :
- اطلاع رسانی (با هدف اطلاع از مبانی فکری[2] و اندیشه های راهبردی، اهداف، چشم انداز، سیاستها، برنامه ها، توانمندیها، فعالیتها، اقدامات و محصولات یکدیگر ) از طریق :
o دیدار با اشخاص حقیقی و حقوقی(سخنرانی، پرسش و پاسخ، مناظره و گفتگو و ...)،
o بازدید از مراکز،
o ارائه گزارش مکتوب (نشریات، بولتن و ...)،
o ارائه گزارش تصویری و رسانه ای،
- همکاری علمی (استفاده از توانمندی نخبگان در تحقیقات، پژوهش، تألیف و ... و نیز استفاده از توانمندی علمی بخشهای مختلف نظام در این زمینه بر اساس نیازمندیهای نخبگان)
- همکاری فکری (استفاده از توانمندی نخبگان در برنامه ریزی، تولید اندیشه اقدام، تولید ایده ها و طرحهای نو، آسیب شناسی و ارائه راهکار( امر به معروف و نهی از منکر) و ... و نیز استفاده از توانمندی بخشهای مختلف نظام در این زمینه بر اساس نیازمندیهای نخبگان)
- همکاری مدیریتی و اجرائی (استفاده از توانمندی نخبگان در پستهای مدیریتی و اجرائی بخشهای مختلف نظام)
جایگاه قانونی و ساختاری ستاد
این ستاد فرادستگاهی و با حضور نمایندگان برخی نهادهای مرتبط، با حکم دفتر مقام معظم رهبری مشروعیت قانونی و رسمیت یافته و فعالیت می نماید .
ارکان ستاد
ارکان این ستاد عبارتند از :
- شورای سیاستگذاری
- کمیسیونهای تخصصی
- دبیرخانه
شورای سیاستگذاری
شورای سیاستگذاری متشکل از نمایندگان نهادهای ذیل می باشد :
- نماینده مرکز مدیریت حوزه علمیه قم
- نماینده مرکز نخبگان و استعدادهای برتر حوزه علمیه قم
- نماینده معاونت امور طلاب و دانش آموختگان حوزه علمیه قم
- نماینده ستاد نخبگان دفتر تبلیغات اسلامی
- نماینده معاونت حوزه و نظام جامعه مدرسین
- نماینده معاونت فرهیختگان دفتر مقام معظم رهبری
شورای سیاستگذاری، وظیفه سیاستگذاری کلان و تصمیم گیری در مورد برنامه های کلان را جهت تحقق اهداف ستاد بر عهده خواهند داشت.
کمیسیونهای تخصصی
طبیعی است با توجه به تنوع توانمندیهای نخبگان و ارکان نظام و نیازمندیهای طرفین و نیز تنوع نوع ارتباط و تعامل، موضوعات خاصی خلق می شوند که محور برنامه ریزیها قرار می گیرند، بر اساس یک استقراء ناقص و اولیه، برخی موضوعات تخصصی پیشنهادی که در سه قالب کلی ذیل قابل دسته بندی هستند، عبارتند از :
1- سیاسی و اجتماعی
2- علمی و فرهنگی
3- اقتصادی و صنعتی
به عنوان مثال ، هر کدام از این سه دسته، موضوعات خاصی را در بر می گیرند :
- سیاسی و اجتماعی :
o رهبری و ولایت
o امور قانو نگذاری
o امور قضائی
o امور نظامی و انتظامی و امنیتی
o امور بهداشت و سلامت
o و ...
- علمی و فرهنگی :
o علوم انسانی
o تولید علم و جنبش نرم افزاری
o فرهنگ و معنویت
o و...
- اقتصادی و صنعتی :
o امور تجاری
o امور بانکی
o امور صنایع تولیدی
o امور صنایع خدماتی
o و ...
بر اساس جدول موضوعات تخصصی (که بعد از یک پژوهش جامع تنظیم می گردد)، کمیته های تخصصی شکل می گیرد که وظیفه آنها بررسی تعاملات طرفین در آن موضوع خاص می باشد، طبیعی است در این بررسی ها، ساختارهای متصدی آن موضوع نیز شناسایی و مورد توجه قرار می گیرند، مثلا در موضوع تولید علم مراکزی مانند دانشگاه و پژوهشگاه ، در برنامه ریزی تعاملات مورد ارزیابی قرار می گیرند.
کمیته های تخصصی متشکل از دو گروه افراد می باشند :
1- شخصیتهای علمی حوزوی،
2- نماینده های مراکز ارتباطی میان حوزه و نظام مانند : دفتر همکاریهای حوزه و دانشگاه، ستاد همکاریهای حوزه و وزارت آموزش و پرورش و ...
محصول این کمیته های تخصصی، برنامه های خرد تعاملاتی حول محور موضوعی خاص بر اساس توانمندیها و نیازمندیهای طرفین می باشد.
دبیرخانه
دبیرخانه وظیفه هماهنگی بین نهادهای مرتبط، پیگیری و هماهنگی فعالیت کمیسیونهای تخصصی، اجرای مصوبات شورای سیاستگذاری، و جمع آوری اطلاعات و گزارشات لازم را بر عهده دارد.
[1] حوزه های علمیه و علمای دین پشتوانه هایی هستند که موظفند نظریات اسلامی را در این زمینه از متون الهی بیرون بکشند مشخص کننده آن ها را در اختیار بگذارند برای برنامه ریزی، برای زمینه سازیهای گوناگون، پس نظام اسلامی پشتوانه اش علمای دین و علمای صاحب نظر و نظریات اسلامی است، لذا نظام موظف به حمایت از حوزه های علمیه است، چون تکیه گاه اوست...حوزه پشتیبانی های گوناگون را از سوی نظام می پذیرد...(مقام معظم رهبری 29/7/89)
[2] بسیاری از مشکلات و خلاء میان نظام و روحانیت ناشی از عدم اطلاع طرفین از مبانی فکری و اندیشه های یکدیگر است، مثلاً در حوزه سیاست ، میان اندیشه سیاسی امام و رهبری و پنداشتهای برخی نخبگان ، علماء و اساتید فاصله هایی دیده می شود که لازم است با اطلاع رسانی و ارائه برخی خدمات از طرق مذکور، نسبت به رفع این خلاء ها کوشید.
