دانلود فایل WORD :
دریافت
دریافتمقدمه
- تکامل فقه و ارتقاء فرهنگ تفقه به دلیل گسترش سطح نیاز به دین و پرستش و رشد تولی تاریخی به ولی‌الله
o انزوای فرهنگ دین نتیجه عدم رهبری و سرپرستی تنظیمات اجتماعی مبتنی بر فقاهت دینی
o رشد فرهنگ تفقه و ضرورت تفقه در عرصه‌های اجتماعی در مرحله تشکیل نظام دینی بر محور ولایت
o رشد فرهنگ تفقه و حجیت آن در اثر تکامل بحث‌های کلامی
o توسعه منطق تفقه از طریق بازنگری و توسعه مبانی و قواعد اصول فقه
- تلاش مرحوم استاد حسینی جهت تکامل تفقه بر محور تعبد به وحی
o حاکمیت فلسفه نظام ولایت (فلسفه شدن) بر فلسفه تاریخ، جامعه‌شناسی، معرفت‌شناسی و مبانی علم اصول
o نقد و نقض روش‌های غلط اجتهادی و تحلیل اجتهاد تخریجی
o منطق انطباق و روش موضوع شناسی و تولید منطق عام (هماهنگ‌کننده منطق‌ها)
o تحلیل مبانی علم اصول و تکامل منطق استنباط و حجیت
o تکامل معرفت دینی بر اساس مبنای جدید در منطق معرفت‌شناسی و مواجهه با نظریات قبض و بسط و روش هرمنوتیک
§ تبیین جایگاه اراده‌های فردی، اجتماعی و تاریخی، جهت‌گیری حق و باطل و حجیت فهم در منطق معرفت‌شناسی جدید
- سیر کلی مباحث کتاب
o فصل اول: تکامل تفقه (منطق استنتاج، استنباط و انطباق و قواعد اسنادی، اسنادی و استنادی)
o فصل دوم: تکامل فهم (معرفت دینی) و تفاهم در تکامل تفقه
o فصل سوم: تکامل زبان بر محور زبان تأسیسی شارع شرط تکامل فهم و تحقق سطوح عالی تفاهم
o فصل چهارم: تکامل قواعد استناد (عرفی، عقلائی، عقلی) در نسبت دادن فهم به شارع و حجیت آن
فصل اول - تکامل تفقه
- تکامل تفقه (منطق استنتاج، استنباط و انطباق) و ضرورت توسعه در قواعد تفاهم با شارع
- تکامل استنباط (قواعد اسنادی، اِسنادی، و استنادی)
- استنباط «نظام مقاصد شارع» در تکامل تفقه
o افزایش کارآمدی و ارتقاء علم اصول از طریق استنباط متعبدانه «نظام مقاصد شارع»
o سرپرستی و رشد جریان پرستش در همه شئون حیات فردی و اجتماعی در تاریخ، مقصد اصلی در نظام مقاصد شارع
§ سرپرستی تکامل در بستر جریان تولی و ولایت
§ سرپرستی تکامل در بستر جامعه، تاریخ و تکوین (و نه فردی)
§ سرپرستی تکامل از طریق عبادات و تکالیف به‌عنوان مناسک تولی به ولایت (و نه مستقل)
§ سرپرستی تکامل در همه شئون باطنی، اعتقادی و عمل ظاهری (و نه‌فقط تکالیف فقهی)
§ سرپرستی تکامل در همه مناسبات و محاسبات زندگی و معاش ( و نه‌فقط امور دینی)
§ سرپرستی تکامل مقصدی فراتر از تأمین از عذاب و عقوبت
o عدم انحصار ادبیات شارع در عرف زمان تخاطب
§ کشف نظام مقاصد فراتر از نقش علم اصول موجود در کشف مراد جدی متکلم
§ استنباط نظام تکالیف از نظام مقاصد شارع فراتر از دلالت‌های تصوریه و تصدیقیه
o کشف نظام مقاصد مهم‌ترین عامل در تفاهم با شارع، تابع شأن تخاطب شارع
o منطق کشف نظام غایات و روش متعبدانه استدلالی برای فهم مقاصد شارع
- تکامل فقه و توسعه تفقه در تشخیص دینی «نظام موضوعات» اجتماعی
o شمولیت زبان و نظام مقاصد شارع بر حکم و موضوع
o جریان دین و تفقه در نظام موضوعات (تنجیز احکام تعلیقی و تطبیق) به دلیل جریان عدل و ظلم در آن
o توسعه منطق مجموعه نگر در شناخت حکم و موضوع (مقام تعلیق و تنجیز حکم)
§ پذیرش برخی عناوین عرفی توسط شارع و انحلال در نظام عناوین با ماهیت جدید (حقیقت شرعیه شدن تمام عناوین مستعمله شرعی)
فصل دوم –تکامل فهم (معرفت دینی)
- فرایند شکل‌گیری فهم
o فطرت پایگاه و منشأ فهم به دلیل اثر تمایلات فطری (میل و نفرت) در فرایند فهم
§ حضور متقوم «عقل عمل»، «عقل نظر» و «حس» در فرآیند فهم
§ حاکمیت عقل عمل بر عقل نظر و نیز حاکمیت عقل نظر بر عمل
§ تعلقات فطری و ادراکات عقل عمل سهم اصلی در فرایند فهم و لازمه شکل‌گیری یقین و اثرگذاری برهان
§ زبان دین زبان فطرت و فراتر از لفظ و برهان
· هماهنگی تمایلات و تعلقات اولیه فطری انسان با مقاصد شارع
· هدایت و تکامل فطرت‌ها مقصد اصلی شارع
· تفاهم و تخاطب شارع با ابزاری فراتر از ادبیات و با قصد تحریک تمایلات، عواطف و احساسات (عمل شرط تعین احساسات)
· ارتقاء سطح تفاهم به‌تبع رشد فطرت متناسب با سطح تولی
o سطحی از فطرت خالی از اراده انسان پایگاه اصلی تفاهم شارع
o شکل‌گیری فهم در بستر «ولایت تکوینی، تاریخی و اجتماعی» و «خصوصیات فردی» و ضرورت منطق هماهنگ‌سازی فهم‌های دینی و قرائت‌های مختلف
- تحول‌پذیری و تکامل فهم
o دیدگاه‌ها پیرامون پایگاه شکل‌گیری و تکامل معرفت دینی
§ دیدگاه اول : «شرایط» پایگاه شکل‌گیری و تحول‌پذیری معرفت، نسبیت فهم و حجیت قرائت‌های مختلف (نظریه‌های هرمنوتیک، قبض و بسط و دینامیزم قرآن و زبان‌شناسی حسی)
· نقد : جبری شدن تعلق و نیاز و تابعیت آن‌ها از شرایط و عدم جریان حق و باطل در فهم
· نقد : حاکمیت وحی و تکامل ایمان بر تکامل معرفت دینی و قبض و بسط علوم
§ دیدگاه دوم : «فهم عرف زمان تخاطب» پایگاه شکل‌گیری معرفت دینی، ثابت بودن مبنای حجیت (نظر مشهور)
· نقد : تکامل‌پذیری تفاهم با شارع به دلیل اراده خداوند به رشد سطح بندگی و عدم ثبوت فهم
§ دیدگاه سوم : «شهود باطنی» پایگاه شکل‌گیری و تحول‌پذیری معرفت، تبعیت سطوح فهم از درجات معنوی، بازگشت حجیت فهم به یقین (نظر عرفا و اهل شهود)
· امکان تفاهم با شارع ورای زبان و ارتکازات عرفی از طریق درک عمیق‌تر کلام به‌واسطه سیر و سلوک،
· نقد : عدم حجیت فهم عارف به خاطر احتمال خطا
· نقد : عدم قاعده‌مندی کشف و شهود
· نقد : عدم تحلیل سطوح فهم برای قاعده‌مندی سطوح حجیت
· نقد : لزوم جریان هدایت وحی در همه شئون حیات بشری (و نه صرفاً امور باطنی)
§ دیدگاه چهارم : «تکامل تعبد» پایگاه شکل‌گیری و تکامل معرفت، بازگشت حجیت فهم به جریان تولی مقنّن و متفاهَم اجتماعی (نظریه مختار)
· عدم تناقض فهم در سیلان و تکامل معرفت به دلیل ابتنای آن بر تکامل ایمان و پرستش
· تغییر و تکامل فهم و تکامل تفقه در حوزه برنامه‌ریزی تکامل اجتماعی و اجرا به دلیل تغییرپذیری شرایط اجتماعی و عینی
- سطوح فهم
o سطوح و درجات مختلف تفاهم و تکامل آن در حیات اجتماعی و تاریخی
- اراده در فهم
o سهم اراده‌های فردی (اثر اراده شارع و مخاطب در برآیند تفاهم) و نیز اراده اجتماعی و تاریخی در فهم
o شکل‌گیری فهم در جریان تولی و ولایت و در بستر نظام فاعلیت و اراده‌ها (و نه جریان علیت)
- جهت‌گیری فهم
o جهت‌گیری حق و باطل در فهم و تعبد به نظام ولایت
§ عدم امکان انتساب فهم به حق و باطل در صورت حاکمیت جریان جبری علیت بر فهم و نفی اراده
§ توجه به نقش اراده در فهم در بستر جریان تولی و ولایت تنها راه تحلیل جهت‌داری علوم
- حجیت فهم
o «یقین مقنن اجتماعی» در مسیر تولی به ولایت خداوند پایگاه حجیت فهم
o تولی به ولایت الهی از طریق «ایمان»، «قاعده‌مندی» و «تفاهم اجتماعی»
§ تعبد به وحی و ایمان، عامل اصلی حقانیت در معرفت‌شناسی
§ قاعده‌مندی تعبد به وحی و تسلیم روحی و حضور ایمان در فرایند فهم
· تهوّر عاشقانه در گمانه‌زنی (رکن اصلی اجتهاد)
· ابتهال عاجزانه در گزینش (رکن اصلی حجیت فهم)
· استظهار عاقلانه در پردازش
o تفاهم اجتماعی از طریق استفراغ وسع اجتماعی ظرفیت تولی به شرع و جاری شدن اراده مولا در فهم
فصل سوم – تکامل زبان
- پیدایش و تکامل زبان اجتماعی و سطوح تفاهم
o پیدایش زبان به‌وسیله وضع اجتماعی، پاسخی به نیاز تفاهم
o پذیرش حداقل ارتکاز عرفی توسط شارع برای تفاهم
o سطوح مختلف تخاطب و تفاوت قواعد تفاهم در سطوح مختلف
o بررسی و نقد دیدگاه اصولیون در پیدایش و تکامل زبان
§ تخاطب و تفاهم با شارع بر مبنای عرف زمان تخاطب
§ بازگشت دلالت‌های زبانی به ارتکازات عمومی جامعه و وضع اجتماعی زمان تخاطب
· نقد : استفاده از شیوه تحلیلی (و نه تحقیقات میدانی) برای دستیابی به دلالت‌های زبانی
· نقد : عدم التزام مجتهدین به کشف استظهارات و ارتکازات عرفی و عقلائی زمان تخاطب
· نقد : ناکافی بودن ابزار تحقیقی برای کشف تبادر عرف زمان تخاطب
· نقد : تمسک به‌قاعده استصحاب قهقرایی در کشف تبادر عرف زمان تخاطب
· نقد : تمسک به قواعدی فراتر از قواعد تفاهم عرفی
· نقد : عدم کارآیی و ظرفیت زبان عرف تخاطب برای تفاهم با سطوح مختلف جامعه و تاریخ
· نقد : عدم‌کفایت ارتکازات عرفی در فهم سطوح و بطون قرآن و سنت
· نقد : سطوح حجیت متناسب با سطوح مختلف فهم و عدم‌کفایت زبان عرف تخاطب برای قاعده‌مند کردن سطوح مختلف حجیت
§ عدم‌کفایت زبان عرف در تفاهم با شارع در دیدگاه مرحوم علامه طباطبایی (ره)
· نیاز به زبان برای تفاهم اجتماعی و اغراض مادی به دلیل شکل‌گیری جامعه و حیات اجتماعی با هدف استکمال قوای مادی
· تطبیق مفاهیم خطاب بر مصادیق مادی به دلیل انس با مادیات دلیل عجز زبان عرف از فهم عمیق
· فهم عمیق خطاب شارع براثر مداقه علمی و مصداق یابی (تفسیر قرآن به قرآن) به دلیل وضع الفاظ برای غایات و کارآمدی‌ها
· نقد دیدگاه علامه طباطبایی در تحلیل پیدایش زبان و سطوح فهم
o شکل‌گیری جامعه مؤمنین برای توسعه تقرب و نه استکمال مادی
o عدم امکان تفاهم با شارع در مسائل اجتماعی و معیشتی به دلیل تفاوت زبان معنوی شارع با ادبیات مادی اجتماعی
o ناکارآمدی مصداق یابی جدید برای الفاظ، نسبت به تحلیل سطوح فهم ناشی از شئون دیگر ادبیات و قواعد عقلائی و عقلی
o عدم انحصار ادبیات شارع در قرآن و لزوم توجه به قرائن کلام ازجمله روایات
· عدم‌کفایت زبان عرف در تفاهم با شارع در دیدگاه مرحوم فیض و دیگر عرفا
o وضع الفاظ برای روح المعانی (حقیقت عقلائی مصادیق در عالم ارواح) و ظهور روح المعانی در عالم حس و مثال در قالب مصادیق
o پیدایش سطوح فهم به دلیل درک حقایق ملکوتی و ارواح معانی الفاظ
o درک سطوح مختلف روح المعانی تابع درجات رشد عقل
o سطوح عقول تابع ایمان و عبودیت و تهذیب نفوس
o حل تعارض برخی آیات و روایات با توجه به سطوح تخاطب و راه‌یابی به باطن خطاب
o نقد دیدگاه مرحوم فیض در تحلیل پیدایش فهم و حجیت آن
§ عدم قاعده‌مندی چگونگی تأثیر ایمان بر فهم
§ عدم بیان جامعه‌شناسی تفاهم و تحلیل اجتماعی بودن تفاهم و تکامل و نقش اراده در آن
§ عجز از تحلیل حجیت به دلیل عدم تبیین نقش اراده در فهم و عدم بیان قواعد جامعه‌شناسی تفاهم
· تحلیل پیدایش زبان و تفاهم در دیدگاه مرحوم شهید صدر
o نقد دیدگاه شهید صدر نسبت به وقوع تفاهم
- نظریه مختار در پیدایش و تکامل زبان
o اراده خداوند محور حجیت زبان، «تولی» واسطه جریان اراده الهی
o ادبیات شارع ادبیات تکامل تاریخ و زبان اعمال ولایت بر کل تاریخ
§ زبان هدایت بشر در تمامی عرصه‌های حیات فردی و اجتماعی و همه شئون مادی و معنوی
§ زبان رهبری اراده‌ها، رهبری نیاز و ارضا و رهبری روح، سنجش و حس
o پذیرش و انحلال تدریجی زبان عرف در زبان تأسیسی
§ پذیرش تبعی زبان یک جامعه، لازمه ضروری تحول و تکامل در زبان جامعه
o تکامل زبان به‌عنوان ابزار تفاهم اجتماعی براثر تکامل تولی و ولایت و قرب و ایمان و رشد نیازمندی‌ها
o تکامل منطق فهم اجتماعی و قواعد تفاهم با تغییر و تکامل حیات اجتماعی
o تکامل ارتکازات عرف به‌تبع تکامل تولی و ولایت
o جهت‌گیری حق و باطل ارتکازات در نظام ولایت و تفاوت بنیادین ادبیات جامعه مؤمنین و کفار
o سرپرستی و هدایت شارع از طریق توسعه ظرفیت تفاهم در همه مراحل تاریخ و همه عرصه‌های حیات و همه سطوح فهم انسانی
o وضع اصطلاحات جدید، وضع قواعد عقلایی جدید و پیدایش ارتکاز عقلی جدید در تکامل زبان
o طبقه‌بندی ادبیات به سه سطح عمومی، تخصصی و تاریخی
§ حاکمیت زبان تاریخی (جریان نظام ولایت و مدیریت اجتماعی) بر زبان تخصصی جامعه (و جهت‌دهی نظام نیازمندی‌ها)
§ حاکمیت زبان تخصصی بر زبان عمومی جامعه (به‌عنوان ابزار ارتباط برای نیاز و ارضای عمومی جامعه)
§ پیدایش زبان و علوم تخصصی و نظام موضوعات بر محور ولایت و ادبیات وحی
o حضور قواعد و ارتکازات عرفی، قواعد عقلائی و قواعد عقلی در پیدایش دلالت‌های زبانی
- فرایند وضع الفاظ (دلالت تصوریه)
o وضع تکوینی در دیدگاه مرحوم نائینی
o وضع جبری در دیدگاه زبان‌شناسی مادی
o وضع اعتباری در دیدگاه مشهور
o وضع الفاظ در دیدگاه مختار
§ اجتماعی بودن فرایند وضع
§ سهم اراده واضع در فرایند وضع و قید خوردن آن به شرایط تکوینی (شرایط طبیعی و جغرافیایی) و اقتضائات تاریخی (ولایت تاریخ) و اراده‌های اجتماعی (فرهنگ و زیباشناسی جامعه ، مدیریت اجتماعی، ساختار و نظام حقوقی)
§ اصل بودن ارتباط و کارآمدی موضوعات خارجی (محکی) در فرآیند وضع
- فرایند التزام متکلم به اعتبارات الفاظ (دلالت تصدیقیه)
o قراردادهای پیچیده اجتماعی (و نه فردی) منشأ پیدایش دلالت تصدیقیه
o تکامل قراردادهای اجتماعی در بستر اراده افراد، جامعه و تاریخ
o دلیل التزام متکلم به قواعد و قراردادهای زبانی
§ حکمت و سلامت عقل متکلم و غرض تفاهم
§ فطرت و تعلقات (خوف و طمع) نسبت به نظام حقوقی و کیفری جامعه
فصل چهارم – تکامل قواعد استناد و حجیت آن
- مبانی علم اصول جایگاه بحث از«حجیت قواعد استناد»
- بازگشت قواعد استناد به «اخبارات عرفی، انشائات عقلائی، احرازات عقلی»
o کشف دلالات تصوریه خطاب شارع توسط قواعد عرفی
o کشف دلالات تصدیقیه خطاب شارع توسط قواعد عقلائی
§ تکامل فهم از دلالت‌های تصدیقی با توسعه قواعد عقلائی
o کشف لوازم عقلی خطاب شارع توسط قواعد عقلی
§ لوازم عقلی کلام تابع منطق اجتماعی
§ توسعه لوازم عقلی خطابات با تکامل منطق عقلی (تکامل منطق انتزاعی به منطق کل‌نگر) و تکامل ارتکازات عقلی جامعه
§ گستردگی دامنه لوازم عقلی خطاب، تابع میزان حکمت متکلم (مقدمات حکمت)
· حجیت کلیه لوازم عقلی جدیدالملاحظۀ خطابات حکیم علی الاطلاق و دارای شأن تخاطب تاریخی(مشرف‌به همه تاریخ) و عدم انحصار حجیت به لوازم عقلی عصر تخاطب
§ اثبات حقیقت شرعیه بودن (امضائی نبودن) موضوعات شرعی با توجه به تکامل فهم لوازم عقلی خطابات (به دلیل نظام‌مند و دارای ارتباط بودن موضوعات و دخیل بودن نظام ارتباطات در فهم موضوع)
§ تکامل استنباط فقهی، به‌واسطه تکامل فهم موضوعات و احکام شارع، به دلیل تغییر فهم موضوع و حکم، براثر تغییر فهم لوازم عقلی خطاب شارع
§ توسعه ملاحظات عقلی لوازم خطابات از طریق تکامل منطق (مجموعه نگر) و با در نظر گرفتن نظام نسبت‌ها هم در مقام تعلیق (استنباط احکام) و هم تنجیز حکم (تطبیق با عینیت) و رفع تزاحمات
· ضرورت ملاحظه همه خصوصیات زمان و مکان و عناصر و مقومات و نسبت‌های موضوع برای صدور حکم در مقام تنجیز و رفع تزاحمات
· ضرورت وجود سازمان‌های بزرگ محاسباتی برای ملاحظه لوازم عقلی در مقام صدور احکام اجتماعی
- رابطه نظام ولایت وتولی، جهت‌گیری اراده و شکل‌گیری حسن و قبح اجتماعی و تغییر زیباشناسی جامعه با تغییر و تکامل ارتکازات عرفی و بنای عقلا و منطق عقلی
- حضور اراده‌های آحاد، اراده‌های اجتماعی و تاریخی و تکوینی در قواعد و ارتکازات عرفی، قواعد عقلائی و عقلی و درنتیجه پیدایش دلالت‌های زبانی
- ارتقاء سطح تفاهم در سیر تکامل تاریخ به‌واسطه تکامل ارتکازات عرفی، قواعد عقلائی و عقلی
- «سطح تفاهم» و «شأن شارع» پایگاه تکامل و تقنین قواعد استناد
- بررسی و نقد نظر مشهور در پایگاه حجیت قواعد استناد
o امضاء شارع پایگاه حجیت ارتکازات عرفی و عقلائی،
o ذاتی بودن حجیت ملازمات عقلی،
o حجیت حکم عقل عملی و عدم نیاز به امضاء شارع،
o انحصار امضاء شارع در ارتکازات عرفی و عقلائی به زمان تخاطب،
o نقد نظر مشهور در پایگاه حجیت قواعد استناد
§ سطوح حجیت متناسب با سطوح و درجات فهم
