تقدیر الهی یعنی آنکه عالم و مخلوقاتش بطور دقیق اندازه گیری شده است و هرچیزی به اندازه خود خلق شده و تغییر و تحول میابد و به سرانجام خود می رسد، و نیز قضای الهی یعنی آنکه همه چیز تحت علم و فرمان خداوند است و از آن تخلف نمی کند. (اراده حتمی خداوند)
آنچه در این بحث محل شبهه است، اینکه اگر رفتار انسان مطابق با قضا و قدر الهی است، پس نوعی جبر بر انسان حاکم است و اراده و اختیار او نقض میشود و اگر انسان دارای اراده واختیار است، پس مطابقت آن با قضا و قدر الهی چه معنا دارد و ثبت اعمال او در لوح محفوظ نیز نوعی جبر است ...
در جواب می توان گفت، انسان با همه اختیار و اراده خود، نمی تواند تقدیرات را برهم زند و آنچه را که اراده کرده خارج از چارچوب معینی محقق سازد، در محیط پیرامون او همواره محدودیتهایی برای انتخاب او وجود دارد و گزینه های انتخابی او محدود است چرا که همه چیز مقدر و به اندازه معینی است، همچنین قدرت اختیار و انتخاب و اراده او نمی تواند ناقض اراده الهی باشد و همواره در طول اراده خداوند می تواند دست به انتخاب بزند و اراده کند ، اما با اینحال، در همین فضای محدود و با وجود گزینه های معین، او قدرت انتخاب و اراده و اختیار دارد؛ با این تفسیر اساساً تناقض و تهافتی بین تقدیرات و اراده حتمی خداوند و قضای او با اراده و اختیار انسان مفروض نیست.
