🔹«عبودیت» خدای متعال بدون پذیرش «ولایت» کامل نمیشود و اساساً «هدایت» زمانی محقق میشود که انسان در صراط «ولایت» قرار گیرد (أنتم الصراط الأقوم).
برای رسیدن به صراط مستقیم (صراط علی مستقیم) که خداوند نیز بر این صراط است (إِنَّ رَبِّی عَلى صِراطٍ مُسْتَقِیم)، باید از سبل گذشت، در واقع هدایت از ورود به سبیل شروع میشود تا به صراط برسد،
برای ورود به سبیل و جرگه مؤمنین، ایمان به خدا و رسولش و ایمان به کلماتش و تبعیت از او کافیست البته تا به صراط نرسد هدایت قطعی نیست. (إِنَّا هَدَیْناهُ السَّبِیلَ إِمَّا شاکِراً وَ إِمَّا کَفُوراً ) در واقع انسان با ورود به سبیل وارد جرگه ایمان شده است و خداوند مؤمنین را به سوی صراط دعوت می کند (وَ إِنَّ اللَّهَ لَهادِ الَّذِینَ آمَنُوا إِلى صِراطٍ مُسْتَقِیم؛ و من یؤمن بالله یهد قلبه) اما تا به صراط نرسد هدایت کامل نشده است، پس ممکن است هدایت واقع شود لکن به نتیجه نرسد (وَأَمَّا ثَمُودُ فَهَدَیْنَاهُمْ فَاسْتَحَبُّوا الْعَمَى عَلَى الْهُدَى) ؛
در آیه 158 سوره الأعراف می فرماید:«...فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ الَّذی یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ کَلِماتِهِ وَ اتَّبِعُوهُ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ» کلمه «لعل» بخاطر این آمده است که اگر در راه رسیدن به صراط وارد سبل هدایت (ایمان بالله و رسوله) شدید «ممکن است» به هدایت برسید اما وقتی داخل صراط (ولایت، صراط علی) شدید هدایت قطعی است چرا که انسان وارد حصن امنی شده است (وَلَایَةُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ حِصْنِی فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِی أَمِنَ مِنْ عَذَابِی) و کسی که وارد این حصن امن شود سعید است و (مطابق با روایات) هرگز شقی نخواهد شد!
کسی که در صراط قرار گرفته است، هدایت در مورد او تحقق یافته البته همه مؤمنین در حال تکامل هستند و هدایت مراتبی دارد که بر مرتبه ایشان افزوده می گردد وَ الَّذینَ اهْتَدَوْا زادَهُمْ هُدیً وَ آتاهُمْ تَقْواهُمْ (محمد/17)
🔹در آیه 54 سوره نور «قُلْ أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَیْهِ ما حُمِّلَ وَ عَلَیْکُمْ ما حُمِّلْتُمْ وَ إِنْ تُطیعُوهُ تَهْتَدُوا وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلاَّ الْبَلاغُ الْمُبینُُ» که به ظاهر هدایت با اطاعت خدا و رسولش قطعی آمده است لکن در روایت آمده که قوله تعالى: وَ إِنْ تُطِیعُوهُ تَهْتَدُوا أی: و إن تطیعوا علیاً علیه السلام تهتدوا وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغُ الْمُبِین هکذا نزلت». «بلاغ مبین» در این آیه نیز قرینه بر جریان غدیر و ولایت امیرالمؤمنین دارد.
بنابراین هدایت همان ورود به صراط مستقیم است که خداوند هدایت هرکس را بخواهد او را وارد صراط مستقیم می کند:
فَمَنْ یُرِدِ اللَّهُ أَنْ یَهْدِیَهُ یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ وَ مَنْ یُرِدْ أَنْ یُضِلَّهُ یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیِّقاً حَرَجاً کَأَنَّما یَصَّعَّدُ فِی السَّماءِ کَذلِکَ یَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذینَ لا یُؤْمِنُونَ َ(125)وَ هَاذَا صرَِاطُ رَبِّکَ مُسْتَقِیمًا قَدْ فَصَّلْنَا الاَْیَاتِ لِقَوْمٍ یَذَّکَّرُونَ(126/انعام)
🔹همچنین در آیه 16 سوره مائده سرانجام ورود به «سبیل» را هدایت به «صراط مستقیم» برشمرده است :
یَهْدی بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ سُبُلَ السَّلامِ وَ یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ بِإِذْنِهِ وَ یَهْدیهِمْ إِلی صِراطٍ مُسْتَقیمٍ
🔹بنابراین، ورود به صراط که منتسب به ولایت اهل بیت است، شرط تحقق کامل هدایت است، در واقع ایصال الی المطلوب و ورود به حصن أمن، با تمسک به اهل بیت علیهم السلام واقع میشود و شأن نبی و رسولش، تنها معرفی طریق سبل است :
«فَالإِمَامُ هَادٍ یَهدِی بِأَمرٍ مَلَکُوتِیٍّ یُصَاحِبُهُ، فَالإِمَامَةُ بِحَسَبِ البَاطِنِ نَحوَ ولاَیَةٌ لِلنَّاسَ فِی أَعمَالَهُم، وَ هِدَایَتِهَا إِیصَالِهَا إِیَاهِم إِلَى المَطلُوبِ بِأَمرِ اللهِ دُونَ مُجَرَّدٍ إِرَائَةِ الطَّرِیقَ الَّذِی هُوَ شَأنُ النَّبِیِّ وَ الرَّسُولِ وَ کُلُّ مُؤمِنٍ یَهدِیُّ إِلَى اللهِ سُبحَانَهُ بِالنُّصحِ وَ المَوعِظَةِ الحَسَنَةِ» (طباطبائی، 1417ق.، ج 1: 272).
🔹به تعبیر دیگری می توان گفت که انسان بواسطه «انذار» وارد سبل میشود که شأن نبی و رسل است، و بواسطه هدایت امام، وارد صراط میشود که شأن امام است :
«إِنَّمَا أَنتَ مُنذِرٌ وَلِکُلِّ قَوْمٍ هَادٍ» (رعد/7)؛ در تفسیر «منذر» و «هاد» در روایتی آمده است: عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِاللَّهِ (ع) إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِکُلِ قَوْمٍ هادٍ، فَقَالَ: رَسُولُ اللَّهِ (ص) الْمُنْذِرُ وَ عَلِیٌّ الْهَادِی ...
